Sayıştay raporlarının TBMM’den saklandığı, internette yayınlanan ses kayıtlarında gözler önüne serilirken, Sayış-tay’ın TOKİ raporunda ağır eleştiriler yer aldı. Geç teslimat sebebiyle açılan davalarda büyük artış olduğu belirtilen raporda, TOKİ’nin hak sahiplerine 117,8 milyon lira tazminat ödemek zorunda kaldığı belirtildi.

AKP Grup Başkan Vekili Nurettin Canikli’ye ait olduğu iddia edilen ses kayıtlarıyla yeniden gündeme gelen Sayıştay raporlarında çarpıcı tespitler yer alıyor. Sayıştay denetçileri, Toplu Konut İdaresi’nde (TOKİ) yaptıkları incelemede özellikle geç teslimat sebebiyle açılan davalar ve ödenen tazminat miktarlarında son yıllarda büyük artış yaşandığını tespit etti. 2010’da 5 bin olan dava sayısı Temmuz 2013 itibarıyla 35 bine çıktı. Davalar sonucu TOKİ’nin evini ve işyerini geç teslim alan 38 bin hak sahibine ödediği tazminat miktarı 117,8 milyon liraya ulaştı. TOKİ’nin 4,5 yıl geç teslim ettiği projeler Sayıştay raporuna yansıdı. Denetçiler TOKİ’ye projelerde geç teslimlere sebep olan sorunların ihaleler öncesi giderilmesi ve geç teslim edilen projelerde konunun yargı aşamasına intikal ettirilmeksizin çözümlenmesi için çaba gösterilmesi gerektiği uyarısı yaptı.

TOKİ, son 10 yılda 620 bin konut inşa etti. Bu konutlarla ilgili en çok şikayet, inşaattaki eksik ve kusurlarla ve geç teslimlerle ilgili oldu. Yıllar geçmesine rağmen evlerine giremeyen bazı hak sahipleri zaman zaman eylemler düzenleyerek TOKİ’yi protesto etti. Sayıştay’ın 2012 TOKİ raporunda, satılan konut ve işyerlerinin geç teslim edilmesi sebebiyle ortaya çıkan sorunlara ayrıntılı olarak yer verildi. Buna göre 2013 Ağustos itibarıyla 139 projede yaklaşık 38 bin konut geç teslim edildi. Raporda geç teslim edilen projelerden örnekler de verildi. Örneğin Ankara Turkuaz Vadisi projesi 2 bin 893 konut tesliminde 20 ay, İzmir-Menemen Koyundere ise 568 konut tam 56 ay geç teslim edildi.

Sayıştay raporunda ağırlıklı olarak geç teslimler sebebiyle TOKİ’ye karşı açılan davalarda da son yıllarda büyük artış olduğuna dikkat çekildi. 2010’da 5 bin 136 olan toplam dava sayısı 2011’de 18 bin 117’e, Temmuz 2012 itibarıyla 30 bin 454’e, Temmuz 2013 itibarıyla ise 34 bin 766’ya yükseldi. Geç teslimler sebebiyle ev sahiplerine 2009’da 302 bin, 2010’da 20,7 milyon, 2011’de 54,4 milyon, 2012’de 35,4 milyon, 2013 Temmuz ayına kadar 7 milyon lira olmak üzere toplamda 117,8 milyon lira tazminat ödendi. Raporda yapılan düzenlemeler sonucu geç teslim sebebiyle ödenen tazminat miktarının 2012’den itibaren gerilemeye başladığı ancak devam eden davalar sebebiyle ödenecek toplam tazminat tutarının artmaya devam edeceğine vurgu yapıldı.

TOKİ aleyhine açılan davaların 21 bine yakınını geç teslimler oluştururken, eksik ve kusurlu işler sebebiyle 2 bin 100 dava açıldı. Bunların yanı sıra artış oranına itiraz, göçmen alacakları, tahliye, kamulaştırma gibi konularla ilgili davalar da açıldı. TOKİ aleyhine eksik ve kusurlu işler sebebiyle Temmuz 2012’de 1.688 olan dava sayısı Temmuz 2013’te 2 bin 100’e yükseldi. Bu artışa paralel olarak 2011’de 73 bin TL olan eksik ve kusurlu işler için ödenen tazminat tutarı 2012’de 2,1 milyon TL, 2013 Temmuz ayı itibarıyla da 886 bin lira olarak gerçekleşti. TOKİ’nin ev ve işyeri taksitlerinin artış oranlarını fazla artırdığına yönelik açılan davalarla ilgili de 2012’de 255, 2013 Temmuz itibarıyla 645 bin lira tazminat ödendi.

‘Problemleri ihale öncesi giderin’

Sayıştay denetçileri tazminat miktarlarındaki artışı da dikkate alarak TOKİ’ye çeşitli uyarılarda bulundu. Projelerde alt ve üst yapıda kullanıma engel olacak eksik ve kusurlu imalatların konut tesliminde gecikmelere sebep olduğu belirtildi. Eksik imalatlardan dolayı konut satın alanların sıkıntılar yaşamaması ve mağduriyetlerinin önüne geçilmesi için sözleşmelerdeki muhtemel olumsuzluklar da dikkate alınmak suretiyle konut teslimleri için en uygun zamanın belirlenmesi gerektiği ifade edildi. Projelerde geç teslimlere sebep olan sorunların ihaleler öncesi giderilmesi ve geç teslim edilen projelerde konunun yargı aşamasına gelmeden çözümlenmesi için çaba gösterilmesi istendi. Ayrıca eksik ve kusurlu işler sebebiyle açılan davalar göz önüne alınarak, inşası devam eden projelerde denetime ağırlık verilmesi ve davalar sonucu ödenen tazminatların, eksik ve kusurlu imalatların yüklenicisi firmalara rücu edilmesi önerildi. Bunun yanı sıra idarenin söz konusu dönemlerde borcu devam eden konutların borç bakiyelerine uyguladığı artış oranlarıyla ilgili açılması muhtemel davaların önüne geçilmesi için genel bir düzenleme yapılması istendi.

Önceki gün Meclis’ten gizlenen Sayıştay raporlarına ilişkin skandal bir ses kaydı internete düşmüştü. Haramzadeler ve Başçalan isimli Twitter ve YouTube hesaplarından yayınlanan kayıttaki görüşmenin AKP Grup Başkan Vekili Nurettin Canikli ile Başbakan’ın Özel Kalem Müdürü Hasan Doğan arasında geçtiği iddia ediliyor. Canikli, 2012 Sayıştay raporlarının TBMM’ye gelmediğini belirterek, “İyi ki gelmedi. Çünkü çok berbat. Yani hükümeti ciddi anlamda…” diyor. Doğan, “Çözüm bulmak lazım. İleride herkesi mahkemelerde süründürürler.” cevabını veriyor. Canikli’nin, “Beyefendi talimat verdi, şimdi var ya bu raporlar gelmiş olsaydı…” ifadesi üzerine Doğan “Bizi Meclis’te duman ederlerdi.” diye konuşuyor.Zaman